OKUMA PARÇASI
Önsöz
Bu hem bir devam hem de bir düzeltme kitabı. 2013 yılında Günlük Ritüeller: Büyük Eserlerin Yaratıcıları Nasıl Çalışır?’ı yayımladım. O kitap romancıların, şairlerin, ressamların, bestecilerin, filozofların ve başka yaratıcı zihinlerin gündelik çalışma hayatlarının kısa biyografilerinden bir derlemeydi. O kitapla gurur duyuyorum; Beethoven’ın sabah kahvesi için tam altmış kahve çekirdeği saymasına, George Balanchine’in en iyi işlerini ütü yaparken çıkarmasına veya Maya Angelou’nun bir sözlük, bir İncil, bir deste oyun kâğıdı ve bir şişe şeriyle çevrili halde “küçük, adi” bir otel odasında yazmasına ilgi duyan, yaratıcı süreçleri gözlemlemeye meraklı okurlara ulaşması beni mutlu ediyor. Fakat o kitabın büyük bir kusuru olduğunu şimdi kabul etmek zorundayım: Kitapta ele aldığım 161 kişiden sadece 27’si kadındı. Yüzde 17’den daha azı.
Kitabın böyle bariz bir cinsiyet dengesizliğiyle matbaaya gitmesine nasıl izin verebildim? Buna verilecek iyi bir yanıtım yok. Kitabı hazırlarken aklımda son birkaç yüzyılda Batı kültürünün “büyük zihinleri” hakkında bilgi vermek vardı ve kitabın başarısının ünlü isimler ile onların sıradan gündelik alışkanlıklarını, yani yukarıdakiyle aşağıdakini yan yana getirmeye bağlı olduğunu düşünmüştüm. Ne yazık ki Batı edebiyatında, resminde ve klasik müziğinde en çok tanınan kişilere odaklanmanın yan etkisi, bunların ezici ağırlığının erkek olmasıydı. Anlatacak daha fazla kadın hikâyesi bulmak için daha çok çalışmamış olmak bendeki feci hayal gücü eksikliğini göstermesinin yanı sıra, içtenlikle pişman olduğum bir sonuç yarattı.
O yüzden bu kitap önceki kitaptaki cinsiyet dengesizliğini düzeltmek adına gecikmiş bir çaba, ama aynı zamanda ilk kitaptaki amaçlarımın daha iyi gerçekleştirilmesi olarak görülmeli. Burada sadece entelektüellerin keyifle okuyacağı bir kitap yazmanın ötesine geçmeyi umuyorum; kendi yaratıcı projeleriyle uğraşan, bunun için de sürekli zaman yaratmaya ya da doğru ruh halini yakalamaya çalışan okurlara sahiden faydalı bir iş çıkarmaya çalıştım. Yazarlık yaparken ben de sık sık aynı sorunları yaşadığımdan, başkalarının böyle şeyleri en temel düzeyde nasıl aştığına dair hikâyeler daima ilgimi çekmiştir. Her gün mü yazıyor, resim yapıyor ya da eser besteliyorlar; şayet öyleyse bunun için ne kadar zaman ayırıyor, kaçta başlıyorlar? Hafta sonları da böyle mi çalışıyorlar? Hem yaratıcılıkla uğraşıp hem geçimlerini nasıl sağlıyorlar, uykularını nasıl alıyor, hayatlarındaki insanlara nasıl zaman ayırıyorlar? İşlerin lojistik kısmını yani ne zaman, nerede ve ne kadar süreyle meselesini halledebildiklerinde dahi, özgüven ve özdisiplin gibi daha zorlu alanlardaki krizlerle nasıl başa çıkıyorlar?
Bunların hepsi Günlük Ritüeller’in birincisindeki biyografilerde en azından dolaylı olarak ele almaya çalıştığım sorunlardı. Ama orantısız bir şekilde ünlü ve başarılı erkeklere odaklanmanın sorunu, onların karşılaştığı zorlukların pek çok vakada saçını süpürge eden eşler, ücretli uşaklar, esaslı miraslar ve bir de asırlarca birikmiş ayrıcalıklar sayesinde hafiflemesiydi. Çağdaş okur açısından bu durum onların örnek alınabilirliğini zorlaştırıyor. Çoğu durumda Büyük Bir Zihin’in günlük ritüelleri garip ve fantastik görünecektir: Günleri gayet düzgün şekilde çalışma, yürüyüş, şekerleme yapma gibi bölümlere ayrılmıştır ve bunların hiçbiri de para kazanma, yemek yapma ya da sevdiklerinle zaman geçirme gibi sıkıcı kaygılarla lekelenmemiştir.
